భారతదేశంలో ప్రయాణ పత్రాలను ఆధునీకరించడం, భద్రపరచడం వైపు కీలక ముందడుగు పడింది. భారత విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖ ఈ-పాస్‌పోర్ట్ సేవను ప్రారంభించింది. ఏప్రిల్ 2024లో పైలట్ ప్రాజెక్టుగా ప్రారంభించిన ఈ పథకం ఇప్పుడు క్రమంగా దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న పాస్‌పోర్ట్ సేవా కేంద్రాలకు విస్తరిస్తోంది. ఇది జూన్ 2025 నుండి దేశవ్యాప్తంగా అధికారికంగా అమలు చేయడం జరుగుతుంది.
ఈ ఈ-పాస్‌పోర్ట్ సాంప్రదాయ భారతీయ పాస్‌పోర్ట్ లాగానే కనిపిస్తుంది. కానీ ఇందులో ఆధునిక సాంకేతికత ఉంటుంది. దీని కవర్‌లో RFID చిప్, యాంటెన్నా ఉంటాయి. ఇది వేలిముద్రలు, డిజిటల్ ఫోటో వంటి హోల్డర్ బయోమెట్రిక్ సమాచారాన్ని పొంది ఉంటుంది. దీని వలన పాస్‌పోర్ట్‌ను నకిలీ చేయడం దాదాపు అసాధ్యం.
దాని కవర్‌పై “పాస్‌పోర్ట్” అనే పదం క్రింద బంగారు గుర్తు ఉండటం వల్ల దానిని సులభంగా గుర్తించవచ్చు. ముఖ్యంగా, ఈ పాస్‌పోర్ట్ అంతర్జాతీయ ICAO ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా ఉంటుంది. ఇది ప్రపంచవ్యాప్తంగా గుర్తింపు పొందేలా చేస్తుంది.
ప్రారంభంలో ఈ సౌకర్యం చెన్నై, హైదరాబాద్, భువనేశ్వర్, సూరత్, నాగ్‌పూర్, గోవా, జమ్మూ, సిమ్లా, రాయ్‌పూర్, అమృత్‌సర్, జైపూర్, రాంచీ, ఢిల్లీలోని పాస్‌పోర్ట్ సేవా కేంద్రాలలో మాత్రమే అందుబాటులో ఉండేది. అయితే, పాస్‌పోర్ట్ సేవా కార్యక్రమం 2.0 కింద, ఇది ఇప్పుడు దేశవ్యాప్తంగా అమలు చేయడం జరుగుతుంది.
అన్ని కేంద్రాలు ఒకే సమయంలో అందుబాటులో ఉండకపోయినా, పౌరులు దరఖాస్తు చేసుకోవచ్చు. ప్రస్తుతం చెల్లుబాటు అయ్యే సాధారణ పాస్‌పోర్ట్‌లను కలిగి ఉన్నవారు వెంటనే వాటిని మార్చుకోవాల్సిన అవసరం లేదు.
ఈ-పాస్‌పోర్ట్‌కు అర్హత ప్రమాణాలు సాధారణ పాస్‌పోర్ట్‌కు ఉన్నట్లే ఉంటాయి. ఏ భారతీయ పౌరుడైనా దరఖాస్తు చేసుకోవచ్చు. అవసరమైన పత్రాలు ఒకటే: గుర్తింపు రుజువు, చిరునామా రుజువు, పుట్టిన తేదీ రుజువు సమర్పించాల్సి ఉంటుంది. పాస్‌పోర్ట్ సేవా కేంద్రంలో బయోమెట్రిక్ ధృవీకరణ కూడా తప్పనిసరి.
